Slaap en longevity

Wist je dat wie 90 jaar oud wordt, gemiddeld zo’n 32 jaar slapend doorbrengt? Dat lijkt misschien veel, maar slaap is geen tijdverspilling. Het is een van de meest actieve herstelprocessen die je lichaam kent. Tijdens je slaap wordt er volop gewerkt aan herstel, vernieuwing en balans. En er zijn steeds meer aanwijzingen dat goede slaap ook bijdraagt aan een langer en gezonder leven.

In dit artikel lees je hoe slaap invloed heeft op je gezondheid en je Longevity. We leggen uit wat er gebeurt als je slaapt, waarom de slaapcyclus en REM-slaap belangrijk zijn en hoe je jouw slaapkwaliteit kunt verbeteren.

Wat gebeurt er als je slaapt?

Hoewel je bewustzijn pauze neemt, is je lichaam juist actief bezig. Elke nacht vinden er allerlei processen plaats die bijdragen aan je herstel:

• Spier- en weefselherstel: tijdens diepe slaap worden beschadigde cellen gerepareerd en wordt groeihormoon aangemaakt. Belangrijk voor herstel na sport of ziekte.
• Immuunsysteem opbouwen: 's Nachts produceert je lichaam immuuncellen en ontstekingsremmende stoffen. Slaaptekort kan dit proces verstoren en je vatbaarder maken voor infecties.
• Herstel van weefsels en spieren:
  Tijdens de diepe NREM-slaap worden beschadigde weefsels hersteld, spiercellen opgebouwd en het groeihormoon afgegeven. Dit maakt slaap essentieel voor fysieke verjonging en herstel, vooral na sport of ziekte.
  
• Celvernieuwing & immuunsysteem:
  Je lichaam produceert ‘s nachts immuuncellen en cytokines die infecties bestrijden en ontstekingen verminderen. Chronisch slaaptekort onderdrukt deze immuunfunctie en maakt je vatbaarder voor ziekten.
  
• Reiniging van de hersenen (glymfatisch systeem):
  Tijdens de slaap spoelt je brein afvalstoffen zoals beta-amyloïde weg – een eiwit dat in verband wordt gebracht met Alzheimer. Dit natuurlijke detoxproces is alleen actief tijdens diepe slaap.
  
  
• Geheugen, leren & emotionele verwerking:
  In REM-slaap verwerkt je brein informatie, slaat herinneringen op en structureert emoties. Slaaptekort verstoort deze processen, wat leidt tot stemmingswisselingen, vergeetachtigheid en concentratieproblemen.
  
• Cardiovasculair herstel:
  Tijdens slaap daalt je bloeddruk en hartslag. Hierdoor krijgt het hart letterlijk een rustmoment, wat het risico op hart- en vaatziekten vermindert.
  
• Hormonale balans:
  Slaap reguleert o.a. ghreline (hongerhormoon), leptine (verzadiging) en cortisol (stresshormoon). Slechte slaap → meer honger, meer stress, grotere kans op gewichtstoename.
  
• Synchronisatie circadiaans ritme:
  Je interne klok bepaalt o.a. je energieniveau, eetlust en stemming. Slaap houdt dit ritme in balans. Verstoorde slaap verstoort ook je biologische klok, vergelijkbaar met chronische jetlag.
  
• Huid & uiterlijk
  Tijdens slaap wordt collageen aangemaakt, de doorbloeding van de huid verbetert en oxidatieve schade wordt hersteld. Slaapgebrek versnelt huidveroudering → rimpels, doffe teint, verslapping.

Hoe werkt de slaapcyclus? 

Slaap verloopt in cycli van gemiddeld 90 minuten. Elke nacht doorloop je meerdere van deze cycli. Elke cyclus bestaat uit vier fasen:

1. Fase 1 (lichte NREM): je lichaam ontspant en je ademhaling vertraagt.
2. Fase 2 (lichte NREM): je hartslag en lichaamstemperatuur dalen.
3. Fase 3 (diepe NREM): fysiek herstel, celvernieuwing en immuunfunctie.
4. Fase 4 (REM-slaap): dromen, geheugenverwerking en emotionele regulatie.

Voor een optimale nachtrust is het belangrijk om deze cycli ononderbroken te doorlopen. Vaak wakker worden of moeilijk inslapen verstoort dit proces.

De slaapcyclus en REM-slaap

Een goede nachtrust bestaat uit meerdere slaapcycli van elk ongeveer 90 minuten. Tijdens zo’n cyclus doorloop je vier fasen, van lichte slaap tot diepe slaap en uiteindelijk de REM-slaap. In de diepe slaap vinden de meeste fysieke herstelprocessen plaats, terwijl de REM-fase vooral belangrijk is voor je geheugen, creativiteit en emotionele balans.

Je hebt meerdere van deze cycli per nacht nodig om echt goed uit te rusten. Als je vaak wakker wordt of moeilijk in slaap komt, mis je waardevolle tijd in die diepere slaapfasen. 

Wat is de beste slaaptijd?

Er is een reviewstudie (Chaput et al., 2018) die keek naar hoeveel slaap mensen nodig hebben op verschillende leeftijden.¹ De onderzoekers concluderen dat er geen “one size fits all” geldt voor slaapduur. Mensen verschillen sterk in hoeveel slaap ze nodig hebben om zich opgewekt te voelen overdag. Wie genoeg slaap krijgt, wordt uitgerust wakker en functioneert beter gedurende de dag.¹

De studie benadrukt ook dat naast hoeveelheid slaap, de kwaliteit, regelmaat en het moment waarop je naar bed gaat even belangrijk zijn.¹

Pasgeborenen slapen soms wel 17 uur per dag. Volwassenen hebben gemiddeld 7 tot 9 uur nodig. Bij ouderen is de slaap vaak minder diep, maar dat betekent niet dat ze minder slaap nodig hebben.

Is 6 uur genoeg? Voor de meeste mensen niet. Je slaapt dan waarschijnlijk te weinig diepe slaap of REM-slaap. Het gaat dus niet alleen om het aantal uren. Ook regelmaat en kwaliteit spelen een grote rol. Wie steeds op andere tijden naar bed gaat, veel naar schermen kijkt voor het slapengaan of last heeft van licht en geluid, voelt zich vaak minder uitgerust.

Wat is het effect van slaap op Longevity?

In een grote studie onder ruim 172.000 mensen, uitgevoerd door de American College of Cardiology, bleek dat goede slaapgewoonten in verband staan met een hogere levensverwachting². Mannen met vijf gezonde slaapgewoonten leefden gemiddeld 4,7 jaar langer. Bij vrouwen was dit 2,4 jaar.

Wat waren die vijf gewoonten?

• 7–8 uur slaap per nacht
• Geen moeite met inslapen of doorslapen
• Geen slaapmedicatie
• Uitgerust wakker worden (minstens 5 keer per week)

Volgens de onderzoekers kon 8% van alle sterfgevallen in de studiepopulatie worden gekoppeld aan slechte slaap. Ze benadrukken ook dat er meer onderzoek nodig is, vooral naar verschillen tussen mannen en vrouwen.

Slaap als investering in jezelf

Goede slaap is geen extraatje. Het is net zo belangrijk als eten, drinken en bewegen. Toch wordt het vaak onderschat. Veel mensen zien slaap nog als iets wat je "wel inhaalt" of "wat minder belangrijk is dan productief zijn". Maar dat is een misvatting. Slaap ondersteunt bijna elk systeem in je lichaam. Je brein, je hart, je immuunsysteem en zelfs je huid herstellen ’s nachts.

Wat betekent dit voor Longevity? Slaap is ook belangrijk van gezond ouder worden. Het ondersteunt je herstel, weerstand, geheugen en energieniveau. Niet slapen, of te weinig slapen, laat op de lange termijn sporen na.

Bronnen 

1. Chaput, J.-P., Dutil, C., & Sampasa‑Kanyinga, H. (2018). Sleeping hours: What is the ideal number and how does age impact this? Nature and Science of Sleep, 10, 421‑430. https://doi.org/10.2147/NSS.S163071

2. American College of Cardiology. (2023). Getting Good Sleep Could Add Years to Your Life. https://www.acc.org/About-ACC/Press-Releases/2023/02/22/21/35/Getting-Good-Sleep-Could-Add-Years-to-Your-Life